Spadki / Jak obliczyć zachowek?
Zachowek stanowi połowę wartości udziału spadkowego, który przypadałby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym. Jeżeli jednak uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - ma prawo do dwóch trzecich wartości udziału. W praktyce jednak wyliczenie wartości zachowku może nastręczać pewne problemy.
I. Obliczamy udział spadkowy osoby uprawnionej do zachowku.
W celu obliczenia zachowku w pierwszym rzędzie należy określić udział spadkowy osoby uprawnionej do zachowku. Aby go określić, należy ustalić, w jakim udziale uprawniony do zachowku byłby powołany do spadku na podstawie ustawy, przy czym przy dokonywaniu tej operacji, zgodnie z art. 992 k.c., uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz tych spadkobierców, którzy odrzucili spadek, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo którzy zostali wydziedziczeni.
Tak wyliczony udział mnoży się przez 2/3 lub 1/2, w zależności od właściwości osobistych uprawnionego do zachowku, tj. tego czy uprawniony jest małoletni albo trwale niezdolny do pracy..
II. Ustalamy tzw. substrat zachowku.
Kolejnym etapem jest ustalenie tzw. substratu zachowku. Substrat zachowku to inaczej wartość spadku powiększona o darowizny doliczane do spadku. Ustalenie substratu zachowku wymaga określenia czystej wartości spadku, tj. wartość wszystkich aktywów spadku, pomniejszoną o wartość długów spadkowych. Po określeniu czystej wartości spadku dolicza się do niej, wartość darowizn dokonanych przez spadkodawcę, bez względu na to, czy były one uczynione na rzecz spadkobierców, uprawnionych do zachowku, czy też innych osób. Nie dolicza się jednak darowizn:
-
drobnych, zwyczajowo przyjętych;
-
dokonanych dawniej niż przed dziesięciu laty, licząc od daty otwarcia spadku, dokonanych na rzecz osób nie będących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku (art. 994 § 1 k.c.).
Uwaga! Jeżeli darowizna została dokonana na rzecz osoby będącej spadkobiercą uwzględniamy ją przy obliczaniu zachowku nawet jeżeli była dokonana przed więcej niż 10 laty.
III. Obliczamy kwotę należnego zachowku.
Ostatnią operacją jest przemnożenie substratu zachowku przez udział spadkowy stanowiący podstawę do obliczenia zachowku. Rezultat mnożenia wyraża właśnie wysokość należnego zachowku.